مجریان اولیه صوفی گری و خانقاه نشینی
حسن بصری یکی از اولین پایه گذاران فرقه های صوفیه در تاریخ اسلام شناخته می شود و این فرد در میان فرقه های صوفیه، به بزرگی از او یاد می کنند.در این مجال شخصیت حسن بصری را طبق مستندات معتبر تاریخ اسلام مورد بررسی قرار خواهیم داد.
به عقیده اقطاب و مشایخ فرقه های صوفیه، اولین حرکت برای ترویج باور های صوفیه در اسلام از حسن بصری بود .او در زمان زنده بودنش، رفتار و اخلاقی صوفیانه داشت و با آشنایی اجمالی با معارف اسلامی، توانست پایه های اولیه باور های انحرافی و جعلی صوفیه را ابداع نماید.
حسن بصری در جنگ جمل چون از تشخیص حق و باطل عاجز ماند به بهانه زهد و ترک دنیا از کمک به علی (ع) در این جنگ امتناع ورزیده وکناره گیری کرد .گروهی مثل حسن بصری در شهرها ماندند و پایه های صوفی گری و خانقاه نشینی را بنا نهادند و بعد از شهادت علی(ع) دست به کیسه بنی امیه شدند وکسانی چون خواجه ربیع که در جنگ صفین از علی کناره گیری نمودند و اظهار میداشتند چگونه با معاویه که دارای قبله و مسلمان است بجنگیم یک خط خنثی را ادامه داده و از زهاد مطلق به شمار میرفتند.
اینها آغاز کننده خط سوم و نیروی حائلی بودند که نه خط اصیل اسلامی که طلایه داران ان امام معصوم باشد را قبول داشتند و نه وارد خط عامه مردم که رهبری آنان را خلفای بنی عباس برعهده داشتند می شدند و کماکان یک خط خنثی و بی طرف ماندندو توانسته مبانی اولیه باور های صوفیه در میان مسلمانان رواج بدهند.
