دراویش با مصرف مواد مخدر به مقام فنا می رسند.
یکی از هزاران انحرافات اخلاقی دراویش فرقه صوفیه، استفاده مواد مخدر در سلوک درویشی آنان است. روسای فرقه اهمیت ویژه‌ای برای استعمال مواد مخدر داشتند و این معضل در میان دراویش به‌صورت یک امر بدیهی نهادینه‌شده است. بخشی از برنامه‌های خانقاهی دراویش به حشیش و تریاک اختصاص دارد.
در بسیاری از شاخه‌های نعمت اللهیه به‌ویژه صفی علیشاهی و مونس علیشاهی و همچنین فرقه‌هایی مانند خاکساریه استعمال مواد مخدر سابقه‌ی طولانی دارد که نمونه‌های آن به شرح ذیل است: مثلاً حیرتعلیشاه نایینی از مشایخ صفی علیشاهیه در نامه‌ای به یکی از دراویش، از ارسال حشیش تشکر می‌کند. صفا علیشاه ملقب به ظهیرالدوله استاد استعمال بنگ و چرس بود و دخترش ولیه، در اشعارش از عشق به دودودم سخن می‌گوید.
غلامعلیشاه خاکسار در بسیاری از مجالس بساط تریاکش به پا بود و با این حرکت؛ این امر نامشروع را در میان دراویش خاکسار ترویج می‌داد. در وقف نامه‌ی چندین خانقاه استعمال تریاک و حشیش جزو شرایط وقف قرارگرفته است. جوشاندن بنگ و تریاک در دیگ غذای آبگوشت و خوراندن آن به دراویش از ترفندهای ناشیانه روسای فرقه برای ایجاد خلسه معنوی در محافل خانقاهی است.
علامه طباطبایی رحمت الله علیه عارف بزرگ و مفسر ارجمند شیعه در کتاب تفسیر المیزان، ریشه اینگونه انحرافات و ثمره مسلک درویشی که دم از اسلام ناب محمدی می زنند را به خوبی بیان نموده است: صوفیه براى سیر و سلوک آداب و رسوم خاصى را که در شریعت وجود نداشت به وجود آوردند و راه‌هاى جدیدى را پیوسته به آن افزوده و شرع را کنار گذاشتند. تا اینکه به جایى رسیدند که شریعت را در یک‌طرف دیگر قراردادند و کارشان به‌جایی رسید که در محرمات غوطه‌ور شدند و واجبات را ترک کردند و در آخر منتهى به تکدى و استعمال بنگ و افیون شدند که این حالت، آخرین حالت تصوف است که مقام فنا نامیده مى‌شود.
